Προσωπική Ευθύνη.

Σε τι βαθμό καθορίζουμε οι ίδιοι τις ζωές μας? Πόσο εξαρτάται η ζωή μας από εμάς και πόσο από τις "εξωτερικές συνθήκες"? Και είναι αυτές που μας διαμορφώνουν ή εμείς που τις διαμορφώνουμε (Η κότα έκανε το αυγό ή το αυγό την κότα)? Και μπορούμε να ποσοτικοποιήσουμε μια τέτοια σχέση?

Φυσικά η απάντηση στα παραπάνω κάθε άλλο παρά απλή είναι. Οι απόψεις δεν διίστανται απλώς, κατά το κοινώς λεγόμενο, αλλά είναι τόσες όσοι και αυτοί που τις διατυπώνουν (αλλά μήπως και αυτό δεν είναι ένας γενικότερος κανόνας?). Έρχομαι κι εγώ λοιπόν να καταθέσω την (μέχρι σήμερα) άποψη μου πάνω στο ζήτημα.
Καταρχήν νομίζω ότι οι ακραίες απόψεις δεν πολυστέκουν. Δεν μπορείς να πεις ότι ελέγχεις απόλυτα τη ζωή σου στο 100% ανεπηρέαστος από αστάθμητους παράγοντες και "έξωθεν" παρεμβάσεις" γιατί αυτό πρακτικά είναι αδύνατον. Ούτε μπορείς από την άλλη να πεις πως είσαι "φτερό στον άνεμο" που άγεσαι και φέρεσαι αποκλειστικά από εξωτερικούς παράγοντες χωρίς να δύνασαι να διαμορφώσεις στο ελάχιστο τη ζωή σου. Έτσι λοιπόν απορρίπτοντας τις δύο ακραίες τοποθετήσεις πρέπει να υποθέσουμε πώς ισχύουν μάλλον και τα δύο. Και το πράγμα δείχνει μάλλον να λειτουργεί ως εξής: Εμείς θέτουμε τις προτεραιότητες μας, κάνουμε τις επιλογές μας και επιχειρούμε να προχωρήσουμε στην υλοποίηση τους. Ως προς τις επιλογές και τις προτεραιότητες φαίνεται σε πρώτο επίπεδο εμείς να έχουμε τον πρώτο λόγο. Εγώ πρεσβεύω την άποψη ότι εμείς έχουμε όχι απλά τον πρώτο αλλά και τον μοναδικό λόγο και θα αναλύσω το γιατί λίγο παρακάτω. Εν συνεχεία, προχωρώντας στην διαδικασία υλοποίησης των στόχων μας υπεισέρχονται και κάποιοι εξωτερικοί παράγοντες αναπόφευκτα, οι οποίοι φαίνεται να επηρεάζουν, άλλοτε περισσότερο και άλλοτε λιγότερο άμεσα, το τελικό αποτέλεσμα. Εδώ το ερώτημα είναι βέβαια σε τι βαθμό μπορούμε να κατευθύνουμε και να ελέγξουμε εμείς τη διαδικασία της υλοποίησης, μετριάζοντας τις όποιες δυσμενείς επιπτώσεις των εξωτερικών παραγόντων.

Λοιπόν, είπα δυο γραμμές πιο πριν ότι εμείς έχουμε τον πρώτο και μοναδικό λόγο όσον αφορά τις επιλογές μας, την κάθε μία από αυτές, οι οποίες αθροιζόμενες μας φανερώνουν τη στάση ζωής που έχει ο καθένας μας. Δηλαδή σε τελική ανάλυση το πώς θα εξελιχθεί η ίδια μας η ζωή. Μπορεί να αντιτείνει κάποιος :"Μα και το σχολείο?Η οικογένεια?Τα ΜΜΕ?Η κοινωνία?Δεν επηρεάζουν άμεσα τις επιλογές που θα κάνουμε?". Η απάντηση είναι: Φυσικά και τις επηρεάζουν! Όμως...η τελική απόφαση ανήκει σε εμάς και μόνο σε εμάς!!! Ότι κι αν προβάλλεται από όλους αυτούς τους θεσμούς ή ψευτο-θεσμούς ως "πρέπουσα και αποδεκτή ευρέως" συμπεριφορά και στάση ζωής, όπως κι αν προβάλλεται, όποιες μέθοδοι κι αν επιστρατεύονται (πλύση εγκεφάλου,ψυχολογική βία, εκβιαστικά ανύπαρκτα διλήμματα) στην τελική κανείς δε σε εξαναγκάζει με το ζόρι να υιοθετήσεις και να εφαρμόσεις αυτά που λέει. Εκεί υπεισέρχεται η προσωπική σου ευθύνη. Αυτή που τόσο πολύ τείνουμε να ξεχνούμε στις μέρες μας και να υποβαθμίζουμε. Ένα από τα αγαπημένα χόμπι του άνθρωπου είναι η μετάθεση των ευθυνών. Όλοι το έχουμε βιώσει και συνεχίζουμε να το βιώνουμε καθημερινώς. Κανένας κερατάς δεν αναλαμβάνει την ευθύνη των πράξεων του, ανεξαρτήτως του αποτελέσματος. Όταν κάτι πάει στραβά αμέσως αρχίζουμε τη γκρίνια και τη μίρλα και τις δικαιολογίες και τα "δε φταίω εγώ, δεν ήξερα τίποτα, φταίει ο άλλος" και όλες αυτές τις μικρότητες. Τα ρίχνουμε στη "κακούργα τη κενωνία", στο κράτος, στο σύστημα, στον καπιταλισμό και δεν ξέρω εγώ που αλλού. Παντού, εκτός από εμάς τους ίδιους. Και φυσικά το σύστημα το βολεύει η ύπαρξη αυτής της τεράστιας πολτοποιημένης μάζας των ευθυνόφοβων υπανθρώπων. Καλλιεργεί με κάθε δυνατό τρόπο, φανερό και υπόγειο, την εξάλειψη της προσωπικής ευθύνης και την προώθηση του δόγματος "φταίνε πάντα οι άλλοι". Σκεφτείτε το λίγο. Ο τρόπος που παρουσιάζουν τα θέματα οι τηλεοράσεις και οι πολιτικοί ("Ο λαός δεν φταίει σε τίποτα" είναι πάντα το κεντρικό concept), κάποιες περίεργες δικαστικές αποφάσεις, "καλά τεκμηριωμένες" θεωρίες της ιατρικής που ξεπροβάλλουν κάθε τόσο (π.χ. μια θεωρία που αναπαράγουν οι κωλοφυλλάδες και τα μιασματικά και βδελυρά κωλοκάναλα κατά καιρούς είναι ότι για την παχυσαρκία δεν ευθύνεται το ίδιο το άτομο αλλά συγκεκριμένοι εξωτερικοί παράγοντες που συνιστούν το "παχυσαρκογόνο περιβάλλον!)...

Ωραία λοιπόν. Απαρνούμεθα κάθε έννοια προσωπικής ευθύνης μεταθέτοντας τις ευθύνες πάντοτε αλλού. Ξεχνάμε όμως κάτι βασικό. Το να αναλαμβάνεις τις ευθύνες που σου αναλογούν σίγουρα σημαίνει κόστος, βαρύ προσωπικό κόστος πολλές φορές. Όμως τελικά αυτό δεν είναι που σηματοδοτεί την πραγματική ανεξαρτησία κάι ελευθερία του ανθρώπου? Και η ανάληψη ρίσκων (που συνεπάγονται αυξημένες ευθύνες) δεν είναι τελικά αυτή που σπρώχνει μπροστά την ανθρωπότητα σε όλη τη διάρκεια της ιστορίας της και τη βοηθάει να ξεφύγει από τα όποια τέλματα στα οποία είχε κατά καιρούς περιέλθει? Αλλά ποιος τρελός αναλαμβάνει ρίσκα στη σημερινή εποχή? Είναι τώρα για εμάς αυτά? Εμείς, ρε παιδιά, θέλουμε ησυχία, τάξη κι ασφάλεια! Αυτό δεν ευαγγελίζονται άπαντες? Και πώς θα διασφαλιστεί η νιρβάνα μας? Μα με το να έχουμε όσο το δυνατόν λιγότερες ευθύνες πάνω μας!

Η πλειοψηφία έτσι σκέφεται, έτσι αντιδρά, έτσι συμπεριφέρεται. Δε λέω δα και τίποτα καινούριο. Μάτια έχουμε και βλεπουμε που πορευόμαστε μάλλον. Σε μια βελούδινου τύπου ολοκληρωτική κοινωνία που δε θα έχει επιβληθεί με τη βία και την πυγμή όπως τόσες φορές στο παρελθόν, αλλά με την σιωπηρή συναίνεση των ατόμων. Ο Όργουελ δείχνει να διαψεύδεται από την εξέλιξη των πραγμάτων κι αυτός που φαίνεται να έχει πέσει πιο κοντά στην πρόγνωση ενός ουτοπικού μέλλοντος είναι μάλλον ο Άλντους Χάξλεϋ (Brave New World). Όμως...ευτυχώς δεν σκέφτονται όλοι έτσι. Δεν επιδιώκουν όλοι οι άνθρωποι την μακαριότητα και τη νιρβάνα του μη-ρίσκου και της μη-ευθύνης. Οι πρωτοπόροι, εκείνοι οι άνθρωποι που ανοίγουν νέους ορίζοντες, γνωρίζοντας ότι η ανάληψη της Ευθύνης, που συνεπάγεται κόστος δυσβάστακτο πολλές φορές, είναι παράλληλα και η πηγή της δύναμης τους, δεν έχουν εξαλειφθεί τελείως. Είναι παρόντες, έτοιμοι να δώσουν στην ανθρωπότητα την απαραίτητη ώθηση για να προχωρήσει, να εξελιχθεί και να ξεφύγει από το βούρκο της στασιμότητας, της άγνοιας, της ατέλεωτης βλακείας, της παράνοιας και του φανατισμού, όπου είναι παγιδευμένη σήμερα. Και για πρώτη φορά στην ιστορία διαθέτουν ένα υπερόπλο, που όμοιο του δεν ύπήρξε ποτέ στα χρονικά της ανθρωπότητας.

Κι αυτό είναι το Διαδίκτυο.